W 2014 roku w Warszawie ruszyła najambitniejsza misja w historii polskiej kultury wizualnej. Mała fundacja bez kapitału postanowiła zrobić to, czego nie udało się żadnej państwowej czy komercyjnej instytucji – stworzyć definitywną kronikę polskiej ilustracji. 11 tomów, 400 artystów, 4000 stron poligraficznej perfekcji na najdroższych papierach świata. Bez dotacji, bez polityki, bez kompromisów – tylko społeczność tysięcy Honorowych Wydawców.
Dziś albumy The Best Polish Illustrators są kluczową wizytówką polskiej ilustracji na świecie, a tom YOUNG stała się polskim Oskarem dla młodych ilustratorów.
To historia o tym, jak jeden szalony pomysł zmienił sposób, w jaki świat patrzy na polską sztukę.
Tekst: Dexter Wols
Zdjęcia:
Fundacja SLOW zbudowała najbardziej kompleksowy w historii projekt dokumentacji polskiej współczesnej ilustracji. Seria „The Best Polish Illustrators” (TBPI) obejmuje 11 albumów prezentujących ponad 400 artystów na ponad 4000 stronach, tworząc bezprecedensową encyklopedię polskiej sztuki ilustracyjnej. Organizacja non-profit, działająca od 2014 roku, wypracowała unikalny model finansowania społecznościowego, który umożliwia realizację projektów najwyższej jakości edytorskiej bez kompromisów komercyjnych.
Ta innowacyjna formuła crowdfundingu, oparta na systemie Honorowych Wydawców, pozwala na finansowanie kosztownych produkcji premium w edycjach limitowanych. Fundacja systematycznie buduje międzynarodową świadomość o sile polskiej ilustracji poprzez wystawy w instytutach polskich (Wiedeń, Budapeszt) i planowane ekspansje do Berlina, Nowego Jorku, Pragi i Paryża. Równolegle program TBPI | YOUNG wspiera młodych artystów urodzonych po 1999 roku, tworząc przestrzeń rozwoju dla następnej generacji polskich ilustratorów.
Misja statutowa i filozofia działania
Statutowe cele fundacji obejmują promocję kultury i sztuki, wspieranie twórców – szczególnie młodych artystów, dziennikarzy i grafików, oraz inicjowanie nowatorskich rozwiązań społecznych. Kluczowym elementem jest promocja polskiej kultury za granicą i badania nad wykorzystaniem nowych technologii w rozwoju sztuki.
Filozofia „slow” definiowana jest jako głębokie zrozumienie trendów kulturalnych i wspieranie produktów powstających „z dala od masowego przemysłu”. Motto „bez zysku, bez cenzury, bez kompromisów” przyświeca wszystkim projektom, zapewniając skupienie na rzetelności i etyce działania oraz promowanie równych szans dla artystów.
Seria TBPI jako kompleksowa dokumentacja polskiej ilustracji
Struktura tematyczna i zakres
Seria „The Best Polish Illustrators” składa się z 11 głównych tomów plus edycji YOUNG, dokumentując wszystkie kluczowe obszary polskiej ilustracji współczesnej: PRESS (ilustracja prasowa, 39 artystów), CONCEPT ART (35 artystów), POSTER (52 plakacistów), COMIC BOOK (35 artystów), oraz TYPOGRAPHY, BOOK, CARICATURE, ADVERTISEMENT, STREET ART, LOGO, CALLIGRAPHY.
Każdy album liczy 312 stron w formacie A4, prezentując 6-10 stron na artystę z rozbudowanymi charakterystykami biograficznymi i 5-10 najważniejszymi pracami. Część wstępna każdego tomu (10-14 stron) omawia problematykę danej dziedziny ilustracji, tworząc merytoryczne ramy dla prezentowanych prac.
Proces kuratorski i selekcja artystów
System nominacji artystów został zaprojektowany jako demokratyczny i transparentny. Każdy może nominować twórców przez portal beslow.pl/nominacje, a zgłoszenia gromadzone są przez kilka lat przed wydaniem tomu. Finalną selekcję dokonuje wieloosobowa komisja kuratoryjna złożona z ekspertów ze środowisk akademickich, artystycznych i dziennikarskich.
Kryteria selekcji skupiają się na obiektywności wyboru z unikaniem wskaźników popularności na rzecz jakości artystycznej. Ten proces zapewnia przedstawienie najlepszych współczesnych polskich twórców, niezależnie od ich komercyjnego rozgłosu czy obecności medialnej.
Najwyższe standardy jakości wydawniczej
Specyfikacje materiałowe i techniczne
Albumy TBPI realizowane są w najwyższych standardach światowego wydawnictwa artystycznego. Wykorzystywany papier Munken Polar 130 g/m² firmy Arctic Paper charakteryzuje się certyfikatami FSC i PEFC, nie powlekaną matową powierzchnią optymalną do reprodukcji obrazów oraz szeroką paletą kolorów z naturalnym dotykiem.
Okładki wykonywane są z tektury grubości 3,5 mm oklejonej papierem metalicznym z serii Curious Metallics o aksamitnej strukturze. Twarda oprawa szyto-klejona zawiera uszlachetnienia w postaci złoceń, przetłoczeń i lakierowania, a każdy album zapakowany jest w ekskluzywne etui z dodatkowymi zabezpieczeniami.
Technologia reprodukcji kolorów EIZO
Partnerstwo z firmą EIZO zapewnia precyzyjną reprodukcję barw przez wykorzystanie profesjonalnych monitorów ColorEdge z wbudowanymi sensorami kalibracji. System oferuje 99% pokrycia przestrzeni Adobe RGB z automatyczną kalibracją zgodnie z harmonogramem, wyświetlaniem 10-bit z tablicy 16-bit LUT i prezentacją ponad miliarda kolorów jednocześnie.
Druk offsetowy w liniaturze 175 lpi gwarantuje optymalną reprodukcję szczegółów, podczas gdy specjalistyczne przestrzenie kolorów CMYK (ISO-coated Fogra 39) zapewniają wierne odwzorowanie oryginalnych prac artystów.
Wieloetapowa kontrola jakości
Każdy album przechodzi szczegółową kontrolę jakości z klasyfikacją egzemplarzy w różnych grupach jakościowych. Tylko albumy spełniające najwyższe standardy otrzymują pełne etui, podczas gdy egzemplarze z drobnymi wadami (niewidoczne rysy, zbite narożniki, niedotłoczone kropki na złoceniu) dystrybuowane są najczęściej bezpłatnie, do wybranych instytucji kultury.
System archiwizacji wadliwych egzemplarzy i przejrzysty proces kontroli jakości podkreślają bezkompromisowe podejście do standardów produkcji, gdzie jakość artystyczna ma priorytet nad rentownością ekonomiczną.
Innowacyjny model finansowania społecznościowego
System Honorowych Wydawców
Fundacja SLOW już w 2014 roku wypracowała pionierski w Polsce model crowdfundingu oparty na przedsprzedaży albumów. System Honorowych Wydawców umożliwia czytelnikom wspieranie projektów w pierwszych etapach rozwoju, otrzymując w zamian gwarantowane niższe ceny wszystkich tomów oraz możliwość umieszczenia imienia na pierwszych stronach albumów.
Ograniczenie ilości Honorowych Wydawców do maksymalnie 1000 na całą serię tworzy ekskluzywną społeczność współwydawców, finansujących projekty według zasady „im wcześniejszy etap, tym niższa cena”. Ten model optymalizuje koszty poprzez precyzyjne planowanie nakładu i eliminuje ryzyko finansowe związane z drukiem “na zapas”.
Struktura finansowania 1:1:1
Model ekonomiczny fundacji opiera się na trójskładnikowej strukturze finansowania: 1/3 ze sprzedaży albumów (system Honorowych Wydawców), 1/3 z funduszy instytucjonalnych (dotacje UE, granty, środki fundacji), 1/3 ze sponsorów i patronów (jak Semihalf, która sfinansowała druk tomu COMIC BOOK).
Ta równowaga zapewnia stabilność finansową przy zachowaniu niezależności merytorycznej. Ceny w przedsprzedaży często poniżej kosztów produkcji (koszt pojedynczego egzemplarza około 170 zł) są możliwe dzięki reinwestycji wszystkich środków w kolejne projekty kulturalne zamiast generowania zysku.
Program TBPI | YOUNG jako wsparcie młodych talentów
Kryteria i proces selekcji
Program TBPI | YOUNG dedykowany jest polskim artystom urodzonym po 1 stycznia 1999 roku, skupiając się na talencie i potencjale artystycznym niezależnie od wielkości dotychczasowego dorobku. Album na 312 stronach zaprezentuje około 70 młodych artystów ze wszystkich dziedzin ilustracji, każdemu poświęcając 2-6 stron.
Proces selekcji wykorzystuje ten sam system nominacji społecznościowych co główna seria, z oceną przez komisję ekspertów skupiającą się na jakości artystycznej i potencjale rozwoju zamiast na popularności czy trendach. Długoterminowy proces gromadzenia kandydatur przez kilka lat przed wydaniem zapewnia obiektywną i przemyślaną selekcję.
Korzyści rozwojowe dla uczestników
Młodzi artyści zyskują profesjonalną prezentację w prestiżowym albumie o międzynarodowej dystrybucji. Dwujęzyczna publikacja (polska/angielska) zwiększa zasięg międzynarodowy, podczas gdy udział w towarzyszących wystawach zapewnia networking z innymi artystami i środowiskiem ilustratorskim.
Program tworzy platformę rozwoju dla następnej generacji polskich ilustratorów, oferując profesjonalną dokumentację dorobku artystycznego i wsparcie w budowaniu ścieżki kariery. Wejście do prestiżowej serii uznanej w środowisku artystycznym stanowi znaczący impuls dla młodych twórców rozpoczynających profesjonalną działalność.
Międzynarodowa ekspansja i promocja polskiej ilustracji
Współpraca z instytutami polskimi
Fundacja SLOW systematycznie buduje międzynarodową sieć promocji polskiej ilustracji poprzez współpracę z instytutami polskimi za granicą. Zrealizowane wystawy w Wiedniu (2017, 2018, 2020, 2024, Instytut Polski) i Budapeszcie (2017) odnotowały ogromny sukces z setkami odwiedzających już pierwszego dnia.
Wystawa „The Best Polish Illustrators: PRESS” w Wiedniu prezentowała ponad 40 prac ilustracji prasowej, podczas gdy kolejna ekspozycja „POSTER” pokazała 52 najlepszych polskich plakacistów. Planowane lokalizacje kolejnych wystaw obejmują Berlin, Nowy Jork, Pragę i Paryż, tworząc globalną mapę promocji polskiej sztuki ilustracyjnej.
Strategia dwujęzyczna i jakość edytorska
Wszystkie tomy TBPI wydawane są w wersjach polskiej i angielskiej z profesjonalnymi tłumaczeniami dostosowanymi do międzynarodowych standardów publikacji artystycznych. Format A4, najwyższa jakość materiałów (papier Munken Polar) i druk offsetowy w wysokiej rozdzielczości skutecznie konkurują z najlepszymi światowymi publikacjami artystycznymi.
Ta strategia buduje międzynarodowy prestiż polskiej kultury wizualnej, wprowadzając pojęcie „polskiej szkoły ilustracji” do globalnego dyskursu artystycznego.
Magazyn {slow} jako platforma kulturalna
Wydawany od 2012 roku magazyn {slow} funkcjonuje jako „przestrzeń ludzi świadomych”, poruszając tematy z zakresu kultury, sztuki, dziennikarstwa, designu i zrównoważonego stylu życia. Publikacja realizuje statutowe cele fundacji w zakresie edukacji kulturalnej i wspierania świadomego podejścia do konsumpcji.
Magazyn oferuje dział „free:zone” dla młodych artystów oraz „re:vision” z komentarzami na kontrowersyjne tematy, tworząc platformę wymiany myśli i idei. Zintegrowany z projektami TBPI system dystrybucji cyfrowej zapewnia dostęp do darmowych materiałów edukacyjnych i eBooków.
Wnioski i znaczenie dla polskiej kultury
Fundacja SLOW stworzyła unikalne zjawisko na światową skalę – pierwszą tak kompleksową dokumentację narodowej sceny ilustracyjnej realizowaną przez organizację non-profit w najwyższych standardach edytorskich. Wypracowany model finansowania społecznościowego stanowi innowację w polskim sektorze kulturalnym, umożliwiając realizację ambitnych projektów bez kompromisów jakościowych.
Długoterminowy wpływ działalności fundacji obejmuje wzrost międzynarodowego prestiżu polskiej ilustracji, stworzenie wzorca dla podobnych projektów kulturalnych i budowanie świadomości o sile polskiej sztuki wizualnej. Program TBPI | YOUNG zapewnia ciągłość tego procesu, wspierając rozwój młodych talentów i przygotowując kolejną generację artystów do międzynarodowej kariery.
Fundacja SLOW udowadnia, że merytoryczne podejście do kultury może skutecznie konkurować z komercyjnymi projektami, gdy jest wsparte innowacyjnymi rozwiązaniami technologicznymi i społecznymi. Model organizacji stanowi inspirację dla całego sektora kulturalnego, pokazując możliwości realizacji wysokiej jakości projektów artystycznych w formule społecznej przedsiębiorczości.
