Kronika i manifest polskiej ilustracji współczesnej

To nie jest historia o kolejnej instytucji kultury!
To kronika cichej rewolucji, przeprowadzona przez kulturalną partyzantkę, która postanowiła dokonać niemożliwego: stworzyć monumentalną kronikę polskiej ilustracji, zawstydzającą światowe wydawnictwa. Odrzucili logikę grantów i politycznych kompromisów, w zamian tworząc ekosystem napędzany przez technologię, pasję i tysiące „Honorowych Wydawców”, którzy anonimową transakcję zmienili w akt patronatu.

Tekst: Dexter Wols
Zdjęcia:

Fundacja SLOW: Misja i działalność na rzecz kultury

Fundacja SLOW (beslow.pl), założona w 2014 roku z siedzibą w Warszawie, stanowi jeden z najważniejszych filarów wspierających i promujących współczesną polską sztukę i kulturę. Działalność Fundacji wykracza daleko poza standardowe ramy mecenatu; jest to przemyślana, wieloaspektowa strategia budowania świadomości, podnoszenia standardów wizualnych i tworzenia trwałego ekosystemu dla artystów. W centrum tej misji znajduje się flagowy projekt wydawniczy – seria albumów ”The Best Polish Illustrators” (TBPI, shop.beslow.pl), która jest nie tylko produktem, ale przede wszystkim najpełniejszą i najbardziej spektakularną manifestacją celów i wartości Fundacji.

Wizja i statutowe cele: Architektura wsparcia dla sztuki

Statut Fundacji SLOW precyzyjnie określa jej ambitną misję, która opiera się na promowaniu polskiej sztuki, wspieraniu twórców oraz budowaniu głębokiej świadomości społecznej. Cele statutowe tworzą kompleksową architekturę wsparcia, która obejmuje inicjowanie i wspieranie działań na rzecz rozwoju kultury, sztuki i ochrony dziedzictwa narodowego. Fundacja stawia sobie za zadanie nie tylko wsparcie artystów na arenie krajowej i międzynarodowej, ale również promowanie nowatorskich rozwiązań w dziedzinach takich jak dziennikarstwo, fotografia, grafika, architektura czy design.

Szczególny nacisk kładziony jest na wspieranie działalności twórczej artystów, zwłaszcza osób młodych i rozpoczynających swoją karierę, co jest w prostej linii inwestycję w przyszłość polskiej sceny artystycznej. Równie istotnym elementem jest działalność edukacyjna, w tym budowanie świadomości na temat ochrony praw autorskich i pokrewnych – kluczowego zagadnienia w dobie cyfrowej.

Fundację SLOW wyróżnia jej perspektywiczne podejście do relacji między sztuką a technologią. Prowadzenie badań nad wpływem nowych technologii na rozwój kultury i sztuki ma na celu zapewnienie artystom równych szans na dynamicznie zmieniającym się rynku. To pozycjonuje SLOW nie tylko jako strażnika tradycji, ale również jako strategicznego partnera dla twórców, pomagającego im nawigować w realiach XXI wieku. Wszystkie te cele, od promocji Polski za granicą po wspieranie lokalnych talentów, znajdują swoje odzwierciedlenie w serii TBPI. Projekt ten nie jest tylko jednym z wielu działań Fundacji; jest on precyzyjnym i skutecznym narzędziem realizacji każdego z jej statutowych założeń. Albumy wspierają artystów, zapewniając im prestiżową platformę, promują polską kulturę na świecie dzięki edycjom anglojęzycznym, podnoszą standardy wizualne dzięki bezkompromisowej jakości wykonania oraz edukują publiczność na temat bogactwa polskiej ilustracji. W ten sposób Fundacja i seria tworzą symbiotyczny, wzajemnie wzmacniający się organizm, w którym misja nadaje projektowi głębię, a projekt daje misji namacalną, imponującą formę.

Ekosystem kultury: Magazyn {slow} i działalność cyfrowa

Wpływ Fundacji SLOW rozciąga się na spójny ekosystem medialny i cyfrowy, który uzupełnia i wzmacnia jej działalność wydawniczą. Magazyn {slow} stanowi intelektualne serce tego systemu, będąc platformą wymiany myśli i idei, która koncentruje się na dogłębnym zrozumieniu aktualnych trendów kulturalnych społecznych.

Równocześnie, obecność cyfrowa Fundacji tworzy dynamiczne środowisko dla prezentacji i dystrybucji sztuki. Galeria The Best Polish Illustrators (Galeria TBPI, gallery.beslow.pl) to wirtualna przestrzeń wystawiennicza, która prezentuje prace wybitnych polskich ilustratorów, takich jak Wiesław Wałkuski, Rafał Olbiński czy Stasys Eidrigevicius, pełniąc funkcję zarówno cyfrowego muzeum, jak i platformy komercyjnej. Uzupełnieniem jest profesjonalny sklep internetowy shop.beslow.pl, zapewniający bezpośredni dostęp do publikacji Fundacji dla odbiorców na całym świecie, umożliwiając łatwy zakup poszczególnych tomów serii TBPI. Ten zintegrowany model – łączący wysokiej jakości treści redakcyjne, cyfrową galerię i platformę e-commerce – tworzy kompletny obieg, w którym sztuka jest nie tylko promowana i omawiana, ale także staje się dostępna dla szerokiego grona kolekcjonerów i miłośników.

The Best Polish Illustrators: Monumentalne dzieło wydawnicze

Seria albumów The Best Polish Illustrators to przedsięwzięcie o bezprecedensowej skali, które stanowi definitywną kronikę i manifest współczesnej polskiej sceny ilustracyjnej. To nie tylko zbiór pięknych prac, ale monumentalna, systematyczna praca dokumentacyjna i kuratorska, która na lata zdefiniuje postrzeganie tej dziedziny sztuki w Polsce i na świecie.

Skala i zakres: Kompleksowa antologia polskiej ilustracji

Ambicja projektu jest widoczna już w samych liczbach: seria obejmuje 11 starannie wyselekcjonowanych tematycznie tomów, co przekłada się na ponad 4000 stron, na których zaprezentowano niemal 4000 prac, ponad 400 artystów. Te imponujące statystyki czynią TBPI najbardziej kompleksowym i wyczerpującym przeglądem polskiej ilustracji współczesnej, jaki kiedykolwiek powstał.

Struktura serii została zaprojektowana z akademicką precyzją, aby objąć całe spektrum dyscypliny. Każdy tom poświęcony jest odrębnej specjalizacji, co świadczy o głębokim zrozumieniu tematu przez zespół Fundacji. Kolekcja obejmuje tak różnorodne dziedziny jak: ilustracja prasowa (PRESS), concept art (CONCEPT ART), plakat (POSTER), komiks (COMIC BOOK), typografia (TYPOGRAPHY), ilustracja książkowa (BOOK), karykatura (CARICATURE), tatuaż (TATTOO), street art (STREET ART), projektowanie znaków (LOGO) oraz kaligrafia (CALLIGRAPHY). Taka kuratorska segmentacja pozwala na dogłębną analizę każdej z nisz, jednocześnie budując całościowy obraz potęgi polskiej ilustracji. Sam wydawca określa serię jako „obowiązkową pozycję dla każdego miłośnika sztuki, artysty czy historyka sztuki”, co jasno komunikuje jej aspiracje do stania się kanonicznym dziełem referencyjnym w swojej dziedzinie.

Prezentacja artystów: Dogłębne portrety twórców

Siła serii TBPI leży nie tylko w jej skali, ale również w głębi, z jaką prezentuje poszczególnych twórców. Każdemu artyście poświęcono od 6 do 10 stron, co pozwala na znacznie więcej niż tylko powierzchowną prezentację portfolio. Jest to przestrzeń na stworzenie przemyślanego portretu artystycznego.

Każda prezentacja zawiera szczegółowy segment biograficzny, ustandaryzowany w sposób nadający publikacji encyklopedyczny charakter. Obejmuje on kluczowe informacje, takie jak rok urodzenia, wykształcenie artystyczne, główne dziedziny twórczości, a także listę najważniejszych wystaw, nagród i wyróżnień. Unikalnym elementem jest „skrzydlata myśl” – krótka, osobista wypowiedź artysty na temat swojej pracy, która nadaje prezentacji osobistego wymiaru.

Co istotne, seria pełni podwójną funkcję: z jednej strony utrwala dorobek uznanych mistrzów, a z drugiej – odkrywa przed szerszą publicznością nowe, zaskakujące talenty. Tę cechę podkreślił w wywiadzie jeden z prezentowanych artystów, Michał Sawtyruk, który docenił zarówno obecność znanych nazwisk, jak i możliwość poznania twórców, których wcześniej nie znał. To właśnie ta równowaga między potwierdzaniem kanonu, a kreowaniem nowych gwiazd stanowi o dynamicznej sile projektu.

Edycja specjalna TBPI | YOUNG: Inwestycja w przyszłość

Specjalna edycja TBPI | YOUNG jest bezpośrednim i namacalnym dowodem na realizację przez Fundację SLOW jej statutowego celu wspierania młodych talentów. Projekt ten, skierowany do polskich artystów urodzonych w 1999 roku lub później, którzy nie byli wcześniej publikowani w serii, funkcjonuje jako prawdziwy inkubator talentów.

Inicjatywa YOUNG oferuje młodym twórcom nie tylko prestiżową publikację, ale także realne korzyści: udział w wystawach i spotkaniach promujących album, a także granty, których wysokość jest powiązana z sukcesem sprzedażowym projektu. W ten sposób SLOW tworzy model, w którym sukces wydawniczy bezpośrednio przekłada się na wsparcie finansowe dla nowej generacji artystów.

Tytuł serii – The Best Polish Illustrators – jest sam w sobie potężnym stwierdzeniem, które nadaje natychmiastowy prestiż i sugeruje rygorystyczny proces selekcji. Dzieląc pole ilustracji na 11 odrębnych tomów, Fundacja nie tylko dokumentuje, ale aktywnie klasyfikuje i definiuje tę dziedzinę, pełniąc funkcję kuratorską zarezerwowaną zwykle dla największych instytucji kultury. Włączenie do serii staje się dla artysty ważnym punktem w życiorysie, znakiem jakości, który może znacząco wpłynąć na jego reputację i pozycję rynkową. Fundacja legitymizuje tę wpływową rolę poprzez otwarty, społecznościowy model nominacji na stronie beslow.pl/nominacje, co nadaje procesowi budowania kanonu demokratyczną wiarygodność. W rezultacie powstaje potężny, szanowany i samonapędzający się system walidacji artystycznej, który aktywnie kształtuje krajobraz polskiej ilustracji.

Najwyższa jakość edytorska i produkcyjna: Sztuka sama w sobie

Jednym z założeń The Best Polish Illustrators jest dbałość o formę prezentacji, ponieważ to ona w dużej mierze wpływa na sposób postrzegania dzieł. Dlatego każdy album z serii jest traktowany jako autonomiczny obiekt artystyczny, wykonany z bezkompromisową dbałością o jakość. Ta filozofia jest fizyczną manifestacją misji Fundacji, by podnosić standardy wizualne w Polsce.

Materialność i druk: Doskonałość w każdym detalu

Albumy TBPI są produkowane na najwyższym dostępnym poziomie, co jest deklaracją absolutnego priorytetu jakości. Każdy element został starannie przemyślany, aby jak najwierniej oddać charakter oryginalnych prac. Wybór papieru padł na szlachetny, niepowlekany i matowy Munken Polar o gramaturze 130 g/m². Ta decyzja nie jest przypadkowa – tło to pozwala w pełni oddać fakturę oraz fizyczny wymiar prac, które artyści często wykonują na matowych powierzchniach.

Proces druku realizowany jest techniką offsetową w wysokiej liniaturze i przy użyciu specjalnie dobranego rastra. Celem jest wydobycie najmniejszych szczegółów i subtelności oraz wierne odzwierciedlenie barw. Luksusowe wykończenie dopełnia całości: twarda oprawa o grubości ok. 3,5 mm, szyto-klejony grzbiet gwarantujący trwałość oraz eleganckie uszlachetnienia. Litery na okładce tłoczone są złotą folią, która tworzy wyrafinowany kontrast z aksamitną fakturą okładki i chroniącym całość białym etui. W ten sposób każdy album staje się nie tylko nośnikiem informacji o sztuce, ale dziełem sztuki edytorskiej samym w sobie.

Partnerstwo strategiczne z EIZO: Gwarancja wierności kolorów

Dowodem na bezkompromisowe podejście Fundacji do jakości jest strategiczne partnerstwo z firmą EIZO, światowym liderem w produkcji profesjonalnych monitorów graficznych. Hasło promujące tę współpracę – „O prawidłową reprodukcję barw w albumie dba firma EIZO” – jest jednoznacznym sygnałem dla odbiorców. Gwarantuje ono, że cały proces, od cyfrowego pliku na ekranie artysty po finalny druk na papierze, jest zarządzany z najwyższą precyzją w zakresie wierności barw.

Ta współpraca to coś więcej niż tylko sponsoring. To zewnętrzna walidacja, która podnosi wiarygodność projektu z poziomu wysokiej jakości do profesjonalnie skalibrowanego standardu. Dla artystów jest to pewność, że ich prace zostaną zaprezentowane bez zniekształceń, a dla kolekcjonerów – gwarancja, że obcują z reprodukcją najwyższej możliwej wierności. To strategiczne posunięcie umacnia pozycję Fundacji jako instytucji, dla której jakość nie jest pustym sloganem, lecz mierzalnym, technicznym standardem.

Innowacyjny model wydawniczy i siła społeczności

Fundacja SLOW wdrożyła dla serii TBPI nowoczesny i etyczny model wydawniczy, który stawia ją w awangardzie branży. Zamiast podążać tradycyjną ścieżką, Fundacja stworzyła system oparty na społeczności, przejrzystości i zrównoważonym rozwoju, który buduje głęboką i trwałą więź z czytelnikami.

Przedsprzedaż i finansowanie społecznościowe: Model zorientowany na czytelnika

Fundamentalną zasadą projektu jest jego społecznościowy charakter: album jest finansowany z pieniędzy czytelników. Model oparty na przedsprzedaży i finansowaniu społecznościowym jest nie tylko metodą pozyskiwania środków, ale świadomą filozofią działania. Pozwala on na precyzyjne zaplanowanie nakładu, co eliminuje ryzyko finansowe związane z nadprodukcją i magazynowaniem.

Dzięki temu podejściu każda złotówka zebrana od wspierających może być zainwestowana bezpośrednio w podnoszenie jakości publikacji – w lepszy papier, doskonalszy druk i bardziej wyrafinowane uszlachetnienia. To transparentny układ, w którym wsparcie społeczności wprost przekłada się na doskonałość produktu końcowego. Co więcej, taki model gwarantuje, że albumy trafiają do osób, które ich autentycznie pragną, co jest zgodne z filozofią zrównoważonej produkcji i unikania marnotrawstwa.

Honorowi Wydawcy: Od konsumenta do patrona

Kluczową innowacją w budowaniu relacji z odbiorcami jest system Honorowych Wydawców. Osoby, które wspierają projekt na wczesnym etapie przedsprzedaży, są honorowane poprzez umieszczenie ich nazwisk na pierwszych stronach albumu. Ten prosty, lecz niezwykle skuteczny gest całkowicie zmienia naturę transakcji. Zakup przestaje być anonimowym aktem konsumpcji, a staje się aktem patronatu.

Wspierający nie są już tylko klientami; stają się współtwórcami, a ich wkład jest publicznie uznany i utrwalony. To buduje niezwykle silne poczucie przynależności i dumy z bycia częścią prestiżowego przedsięwzięcia kulturalnego. Różnorodne progi wsparcia, od symbolicznych kwot po status Partnera projektu, otwierają drzwi do zaangażowania dla szerokiego grona odbiorców, niezależnie od ich możliwości finansowych.

Ten hybrydowy model, łączący komercyjną przenikliwość z etycznym podejściem, tworzy samonapędzający się, wirtuozerski cykl. Zaangażowanie społeczności zapewnia stabilność finansową, która z kolei pozwala na inwestowanie w najwyższą jakość. Ta jakość przyciąga nowych patronów i pogłębia lojalność istniejących, a to napędza dalszy rozwój serii. Jest to model, w którym cele misyjne Fundacji są w pełni zintegrowane ze zrównoważoną i zorientowaną na społeczność strategią komercyjną.

Recepcja i wpływ na scenę artystyczną

Sukces serii The Best Polish Illustrators nie jest jedynie deklaracją wydawcy, ale faktem potwierdzonym przez entuzjastyczne przyjęcie ze strony trzech kluczowych grup: samych artystów, szerokiej publiczności czytelniczej oraz instytucji kultury w Polsce i za granicą. Ta wielowymiarowa walidacja świadczy o ogromnym wpływie projektu na polską scenę artystyczną.

Uznanie artystów: Głosy z wnętrza branży

Najbardziej wiarygodnym świadectwem wartości projektu jest uznanie ze strony społeczności, której jest on dedykowany. Głosy artystów prezentowanych w albumach potwierdzają, że seria jest postrzegana jako inicjatywa prestiżowa i potrzebna. Doskonałym przykładem jest opinia Michała Sawtyruka, cenionego malarza cyfrowego i ilustratora, concept art’ysty, którego prace znalazły się w tomie TBPI 2 | CONCEPT ART. W wywiadzie opisał on album jako „piękną książkę z fantastyczną sztuką” i polecił go jako „inspirujący album do kolekcji”.

Sawtyruk podkreślił, że czuł się zaszczycony, mogąc znaleźć się w tak znakomitym gronie, i docenił główny cel publikacji, jakim jest przedstawienie polskich artystów koncepcyjnych i ilustratorów reszcie świata. Tego rodzaju pozytywne opinie są bezcennym dowodem na to, że Fundacja SLOW z powodzeniem realizuje swoją misję wspierania i promowania twórców.

Entuzjazm czytelników: Oceny i recenzje

Seria TBPI cieszy się również ogromnym uznaniem wśród czytelników, co znajduje odzwierciedlenie w wysokich ocenach na popularnych portalach czytelniczych. Na platformie lubimyczytac.pl, która jest barometrem nastrojów polskiego rynku książki, poszczególne tomy otrzymują znakomite noty. Przykładowo:

• TBPI | PRESS uzyskał średnią ocenę 8,6/10. Czytelnicy w recenzjach chwalą „przepiękne wydanie”, „satynowy papier idealnej grubości” i „nasycone kolory”, określając album mianem „uczty dla oczu”.
• TBPI | CONCEPT ART może poszczycić się średnią oceną 8,5/10.
• TBPI |POSTER oceniono na 8,4/10.

Tak wysokie oceny, oparte na opiniach licznych użytkowników, stanowią ilościowy dowód na sukces rynkowy i popularność serii. Potwierdzają, że staranna kuratela treści i bezkompromisowe podejście do jakości zostały docenione przez ostatecznych odbiorców.

Międzynarodowy wymiar: Promocja polskiej sztuki poza Polską

Fundacja SLOW aktywnie realizuje swój statutowy cel promocji polskiej kultury poza granicami kraju, a seria TBPI jest jej najskuteczniejszym narzędziem w tej misji. Dowodem na to są partnerstwa z zagranicznymi instytucjami kultury. Znakomitym przykładem jest współpraca z Instytutem Polskim w Wiedniu przy organizacji wystawy „STREET_ART / MURALS” w 2024 roku, która była bezpośrednio powiązana z tomem serii poświęconym sztuce ulicy.

Fundacja SLOW aktywnie realizuje swój statutowy cel promocji polskiej kultury poza granicami kraju, a seria TBPI jest jej najskuteczniejszym narzędziem w tej misji. Dowodem na to są partnerstwa z zagranicznymi instytucjami kultury. Znakomitym przykładem jest współpraca z Instytutem Polskim w Wiedniu przy organizacji wystawy „STREET_ART / MURALS” w 2024 roku, która była bezpośrednio powiązana z tomem serii poświęconym sztuce ulicy. Co więcej, w tym samym Instytucjach wcześniej prezentowano kolejne odsłony TBPI, m.in. wystawy z cyklu COMIC BOOK, PRESS i POSTER – a w Instytucie Polskim w Budapeszcie zorganizowano wystawę PRESS, przybliżającą historię oraz estetykę polskiej ilustracji prasowej.

Tego typu wydarzenia pokazują, że albumy TBPI nie są jedynie statycznymi obiektami, ale dynamicznymi projektami, które inicjują dalsze działania i stają się punktem wyjścia dla międzynarodowej dyplomacji kulturalnej. Dzięki takim inicjatywom prace polskich artystów docierają do nowej, globalnej publiczności. Kluczowym elementem tej strategii jest również wydawanie albumów w anglojęzycznych wersjach językowych, co czyni je dostępnymi dla kuratorów, kolekcjonerów, badaczy i miłośników sztuki na całym świecie. W ten sposób Fundacja skutecznie buduje markę polskiej ilustracji na arenie międzynarodowej.

Fundacja SLOW jako lider i kustosz polskiej ilustracji

Fundacja, dzięki swojej wizjonerskiej misji i strategicznej precyzji działania, ugruntowała swoją pozycję jako kluczowa instytucja i lider na polskiej scenie artystycznej. Jest czymś znacznie więcej niż tylko organizacją grantową – to dynamiczny katalizator kultury, który aktywnie kształtuje i wspiera środowisko twórcze w Polsce.

Seria albumów The Best Polish Illustrators jest bez wątpienia jej koronnym osiągnięciem. To monumentalne, definitywne i kunsztownie wyprodukowane dzieło, które jednocześnie dokumentuje, porządkuje i promuje całą dziedzinę współczesnej polskiej ilustracji. Stanowi ono trwały wkład w narodowe dziedzictwo kulturowe, będące bezcennym źródłem wiedzy dla przyszłych pokoleń artystów, historyków i miłośników sztuki.

Poprzez mistrzowskie połączenie bezkompromisowego dążenia do doskonałości edytorskiej z innowacyjnym, zorientowanym na społeczność modelem wydawniczym, Fundacja stworzyła projekt, który jest nie tylko doniosły kulturowo, ale także etyczny i zrównoważony finansowo. Powszechne uznanie ze strony artystów, entuzjastyczne recenzje czytelników oraz udane partnerstwa międzynarodowe potwierdzają status serii jako niekwestionowanego sukcesu i zjawiska na polskim rynku wydawniczym.

Fundacja SLOW nie tylko rejestruje historię polskiej ilustracji – ona w sposób odpowiedzialny pisze jej kolejny, fascynujący rozdział.