Kreatywność przede wszystkim
Dzieciństwo to czas zabawy, którą dziecko podejmuje w sposób naturalny, nie stawiając swoim działaniom żadnych praktycznych celów. Zabawa zaspokaja potrzebę poznawczą i potrzebę ruchu oraz stanowi źródło przyjemności. I choć nie każdy zdaje sobie z tego sprawę, jest ona bardzo ważnym czynnikiem wpływającym na ogólny rozwój dziecka.y
Tekst i ilustracje: Julita Matusiak
Dlaczego zabawy są tak ważne?
W dużej mierze dzięki zabawie dziecko nabywa nowych umiejętności, uczy się pokonywać trudności, poznaje swoje mocne i słabe strony, przeżywa nie tylko radość z osiągnięć, lecz także frustracje związane z porażkami; nawiązuje kontakt z otoczeniem, tworzy relacje z innymi osobami, rozwija wyobraźnię oraz kreatywność. Poprzez umiejętne dobieranie zabaw rodzice mogą kształtować postawy dziecka zarówno wobec samego siebie, jak i innych osób.
W procesie wychowania należy kłaść duży nacisk na rozwój postawy twórczej oraz stymulację twórczego myślenia u najmłodszych. To bardzo istotne, bo pozwala dzieciom z łatwością rozwiązywać problemy. Kreatywna osoba łatwo kojarzy odległe fakty, nie boi się wychodzić poza uznane schematy, jest w stanie rozpatrzyć daną sytuację z różnych perspektyw, potrafi stworzyć coś naprawdę wartościowego.
Czym jest kreatywność – co sprzyja rozwojowi twórczego myślenia?
Przede wszystkim potrzebny jest czas i zaangażowanie rodziców w stworzenie odpowiednich warunków oraz w inicjowanie twórczych działań. Ważne jest, by dziecko czuło się swobodnie. Pozytywne emocje i poczucie akceptacji bardzo sprzyjają pomysłowości, tak więc nie należy wydawać opinii na temat pomysłów dziecka lub prac przez nie stworzonych. Krytykowanie lub chwalenie może zahamować swobodę tworzenia. Brak oceniania kształtuje w dziecku motywację wewnętrzną do podejmowania twórczych działań, niezwiązaną z uzyskaniem zewnętrznej gratyfikacji.
By maluch radził sobie z rozwiązywaniem problemów bardzo przydatne są ćwiczenia usprawniające jego spostrzegawczość, otwartość na bodźce oraz nowe informacje. Dziecko uwrażliwia się na otaczający świat, aktywnie go bada, dostrzega jego wielowymiarowość i różnorodność. Zdobywa coraz większą wiedzę i pogłębia ciekawość.
Ciekawość czego?
Gdy dzieci zadają pytania, nie należy ich ignorować. Można potraktować je jako punkt wyjścia do zabawy polegającej na wspólnym poszukiwaniu lub wymyślaniu odpowiedzi. Takie aktywności mogą pozytywnie wpływać na rozwój płynności (ilość pomysłów), giętkości (różnorodności) i oryginalności myślenia.
Efekty twórczości dziecka mogą przejawiać się w nowych formach ekspresji, wytworach i odkryciach. Zabawy twórcze kształtują w dziecku poczucie pewności siebie i dają mu wiele satysfakcji. Uczą aktywnej postawy wobec problemów, innych osób i świata, co z pewnością zaprocentuje w dorosłym życiu. Ponadto podczas wspólnych zabaw z dzieckiem rodzic poznaje jego predyspozycje i talenty. Może zatroszczyć się o ich odpowiedni rozwój. Może także odkryć w sobie potencjały, które dzięki twórczym zabawom z dzieckiem, rozwinie i wykorzysta w rozwiązywaniu własnych sytuacji problemowych.
Do stymulowania twórczego rozwoju świetnie nadają się zabawy konstrukcyjne, plastyczne, gry słowne, rymowanki, projektowanie nowych przedmiotów; wcielanie się w rolę kogoś/czegoś, szukanie rozwiązań problemu, tworzenie ciągów skojarzeń, historyjek, wymyślanie zagadek i ciekawostek, inscenizacje.
Dobrze jest połączyć zadania z ruchem. Wiele prostych ćwiczeń można wykonywać w różnych sytuacjach, np. podczas spaceru, jazdy pociągiem, czekania w kolejce itp.
Oto kilka przykładowych pomysłów, które można odrobinę zmodyfikować i dostosować do możliwości dziecka:
- Zaprojektuj siedmiomilowe buty.
- Wymyśl historyjkę wyjaśniającą skąd się biorą piegi.
- Przyjrzyj się dwóm obrazkom i podaj jak najwięcej skojarzeń, które je łączą.
- Jesteś królem (kimkolwiek, czymkolwiek innym) – zaplanuj swój dzień.
- Wymyśl nowe zakończenie bajki.
- Co by było, gdyby ludzie mieli tylko dwa zęby…
- Z kilku figur geometrycznych ułóż jak najwięcej przedmiotów.
- Przeprowadź wywiad z telewizorem (czymkolwiek/kimkolwiek innym) – zadaj mu przynajmniej sześć pytań.
- Z tzw. śmieci zrób zabawkę dla przyjaciela.- Jesteś mrówką – pokaż, jak się porozumiesz z człowiekiem (rodzicem lub innym dzieckiem).
- Wymyśl zabawę, w której można wykorzystać powłoczkę na poduszkę.- Zbuduj labirynt z wybranych przez siebie elementów.
- Wybierz kilka przedmiotów używanych na co dzień i zrób z niego pojazd.
Ciekawe propozycje zabaw i ćwiczeń wspomagających rozwój twórczy dziecka można znaleźć w książkach Marioli Jąder „Krok w kierunku kreatywności. Zabawy i ćwiczenia”, „Efektywne i atrakcyjne metody pracy z dziećmi”, „Techniki plastyczne rozwijające wyobraźnię” (Wydawnictwo Impuls).
Przydatne mogą okazać się również pomysły zawarte w książce, której autorami są Denise Chapman Weston oraz Mark S. Weston – amerykańscy psychoterapeuci, „Co dzień mądrzejsze. 365 gier i zabaw kształtujących charakter, wrażliwość i inteligencję emocjonalną dziecka” (Prószyński i S-ka).
Kreatywność przede wszystkim
